Spanje, de hel van Leonora Carrington

In 1937 ontmoette Max Ernst tijdens een party in London de dochter van een rijke textielfabrikant. Hij was op dat moment een gevierd surrealistisch kunstenaar en zijdeed een kunstopleiding en was sinds ze een jaar eerder de International Exhibition of Surrealism had bezocht bovenmatig geïnteresseerd in het deze nieuwe kunststroom. Het zou het begin zijn van een stormachtige relatie. Ernst scheidde meteen van zijn vrouw en het gloednieuwe paar vertrok naar Frankrijk.

Daar beleefde Carrington een idylle in het Zuid-Franse Saint Martin d'Ardèche, waar ze onder invloed van Ernst experimenteerde met de techniek van de collages en automatisch schrijven. Toen echter de Tweede Wereldoorlog uitbrak werd Ernst door de Gestapo als 'Entartete Kunstler' opgepakt. Leonora besloot daarop naar het in naam neutrale Spanje te reizen om van daaruit met behulp van de Britse ambassade de vlucht van haar minnaar te bewerkstelligen. Ondertussen wist Ernst echter dankzij de rijke kunstverzamelaarster Peggy Guggenheim naar Amerika te vluchten.

Depressie
Carrington zou door deze situatie in een zware depressie vervallen en door toedoen van haar ouders uiteindelijk aan handen voeten gebonden in Santander in een psychiatrische inrichting worden opgenomen. Daar werd ze, terwijl Ernst eenmaal in de Verenigde Staten met Guggenheim opnieuw in het huwelijk trad, blootgesteld aan een nieuwe behandeling, waarbij men uitging van het antagonisme tussen schizofrenie en epilepsie. Een combinatie van kamferolie en cardiazol moest daarbij een epilepsie-aanval veroorzaken. Alvorens het bewustzijn te verliezen, werd de patiënt echter onderhevig aan akelige angsten. Daarom zou deze techniek om dat te voorkomen later worden vervangen door de 'elektro shock'-therapie.

In de jaren, die daarop volgden zou Carrington er nooit over willen spreken, maar het mag duidelijk zijn dat deze periode in Spanje een hel voor haar moet zijn geweest -aan de andere kant heeft het haar werk sterk beïnvloed. Een geluk was dat ze uiteindelijk aan de zorg van een zuster werd toevertrouwd, die haar meenam naar Lissabon. Daar wist Carrington een gelegenheid te benutten om naar de Mexicaanse ambassade te vluchten, waar ze Renato Leduc, een diplomaat en vriend van Pablo Picasso, over wist te halen haar mee te nemen naar Mexico.

Sprookjes en legenden
Leonora Carrington werd geboren in 1917. Omdat haar moeder van Ierse afkomst was had ze een Iers kindermeisje, die haar als klein kind in aanraking bracht met Keltische sprookjes, folkloristische verhalen en legenden. Ze groeide op tot een recalcitrant kind en werd wegens slecht gedrag tweemaal van school gestuurd. Hoewel haar vader erop tegen was dat ze kunstenares zou worden, ging ze toch in Londen studeren aan de Chelsea School of Art en later aan de academie van de Cubaanse Kubist Amédée Ozenfant (1886-1966). Totdat dus Max Ernst (1891-1976) haar pad zou kruisen en naar Frankrijk emigreerde. Daar zou haar odysee beginnen.

Renato Leduc regelde een verstandhuwelijk met Carrington, waardoor ze als vrouw van een diplomaat in Mexico terecht zou komen. In 1943 volgde de onvermijdelijke scheiding, maar in Mexio zou ze de rest van haar leven blijven -een korte periode in New York begin jaren 60 daargelaten. Uiteindelijk trouwde ze in 1946 met de fotograaf Emerico Weisz (1911-2007), bij wie ze tot zijn dood zou blijven en waarmee ze twee zonen zou krijgen, Gabriel en Pablo. Op 25 mei 2011 overleed ze aan een longontsteking in een ziekenhuis in Mexico City.

Carrington heeft een belangrijke rol gespeeld in de internationalisering van het surrealisme na de Tweede Wereldoorlog. Met haar persoonlijke brieven en geschriften was ze een doorgever van de surrealistische theorie. Haar werk werd voor het eerst tentoongesteld in 1947, toen ze deelnam aan een gezamenlijke expositie in de Pierre Matisse Gallery te New York. Die tentoonstelling zou een keerpunt in haar carrière blijken te zijn. De eerste grote tentoonstelling van haar werk in eigen land was echter pas in 2010, een jaar voor haar dood.

Afbeeldingen: 'Les Chats' (Carrington, 1940); Leonora Carrington en Max Ernst;  'Leonora in the morning light' (Ernst, 1940), 'Darvault' (Carrington, ca. 1950), 'Adieu Amenotep' (Carrington, 1960)